Dokument udziału Komitetów Copa-Cogeca w sprawie radzenia sobie z opornością przeciwdrobnoustrojową na poziomie gospodarstwa – Dokument roboczy

1. 1. Oporność przeciwdrobnoustrojowa (AMR) stanowi poważne zagrożenie dla ludzi i zwierząt, zarówno w Europie jak i na całym świecie. Obecnie prowadzi się dyskusje na temat mechanizmów kontroli na poziomie UE oraz państw członkowskich.
   2. W 2008 Rada Europejska przyjęła konkretne wnioski dotyczące AMR i wezwała Komisję do zwiększonej promocji współpracy pomiędzy wszystkimi wydziałami Komisji, odpowiednimi agencjami oraz państwami członkowskimi jeśli chodzi o wszystkie aspekty AMR. W grudniu 2009 Rada podkreśliła, jak ważne są działania zachęcające do innowacji poprawiających działanie antybiotyków i wezwała Komisję do stworzenia szeroko zakrojonego planu działań, który obejmowałby konkretne propozycje dotyczące zachęt do pracy nad nowymi skutecznymi antybiotykami, w tym sposobów zapewnienia ich racjonalnego wykorzystania.
   3. Parlament Europejski również podjął temat AMR w dwóch rezolucjach przedstawionych przez COMAGRI i COMENVI oraz wzywał do podjęcia konkretnych działań. Pierwsza rezolucja Parlamentu Europejskiego nad opornością antybiotykową przedstawiona przez COMAGRI została przyjęta 12 maja 2011. Wskazuje ona jak ważny jest odpowiedni monitoring, zbieranie i analiza porównywalnych danych dotyczących sprzedaży substancji weterynaryjnych i stosowania tych produktów u zwierząt. Należy prowadzić więcej badań nad nowymi środkami przeciwdrobnoustrojowymi oraz rozwijać alternatywy (szczepionki, biobezpieczeństwo, selektywna hodowla faworyzująca osobniki odporne). Profilaktyczne stosowanie antybiotyków u zwierząt hodowlanych jest kwestią kontrowersyjną. W maju 2011 Parlament Europejski poprosił o przeprowadzenie rewizji sposobów profilaktycznego wykorzystania środków przeciwdrobnoustrojowych w ramach nowej strategii w zakresie zdrowia zwierząt. Miało to na celu rozstrzygnięcie kontrowersji pomiędzy rutynowym profilaktycznym stosowaniem środków przeciwdrobnoustrojowych, a ich profilaktycznym stosowaniem, które jest do przyjęcia. W niedawnej rezolucji COMENVI, przegłosowanej na sesji plenarnej 27 października 2011, Parlament Europejski zażądał by Komisja Europejska zabroniła profilaktycznego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych u zwierząt. Obydwie rezolucje apelują o bardziej odpowiedzialne stosowanie antybiotyków u ludzi i zwierząt.
   4. Komisja Europejska wraz z Europejską Agencją Leków (EMA) oraz EFSA przedstawiły wiele możliwych działań dotyczących monitoringu, oceny ryzyka, zarządzania ryzykiem oraz komunikacji, działań na poziomie międzynarodowym, innowacji, badań medycznych, bezpieczeństwa żywności, sektora weterynarii oraz wykorzystania biocydów w związku z AMR lub użycia leków przeciwdrobnoustrojowych. We wrześniu 2011 EMA opublikowała raport w sprawie tendencji sprzedaży weterynaryjnych substancji przeciwdrobnoustrojowych w dziewięciu krajach UE.
   5. Oczekuje się, że Komisja Europejska opublikuje komunikat dotyczący nowej strategii dla oporności przeciwdrobnoustrojowej 17 listopada 2011 w związku z Europejskim dniem wiedzy o antybiotykach. W tym komunikacie być może zostaną zawarte pomysły na przyszłe prawodawstwo i inne działania (np. wskazówki, rekomendacje, wzmocnienie programów monitoringowych). Każdy z zaproponowanych instrumentów będzie traktowany jak niezależna inicjatywa, i gdy to konieczne, zostanie poddany ocenie wpływu. Przesłanie jest jasne: każdy musi odegrać swoją rolę w kontroli i ograniczaniu oporności przeciwdrobnoustrojowej w Europie.
   6. Grupa weterynaryjna należąca do European Head of Medicines Agency stworzyła strategiczny plan oraz plan działań dla wielu stron zainteresowanych jako odpowiedź na oporność przeciwdrobnoustrojową. Komitety Copa-Cogeca zgodziły się na bliższą współpracę z tą agencją w związku ze strategią komunikacji dotyczącą odpowiedzialnego wykorzystania środków przeciwdrobnoustrojowych na poziomie gospodarstwa. Kolejne dyskusje odbyły się w Londynie 15/16 września 2011, a Komitety Copa-Cogeca wzięły w nich udział. Podkreślono potrzebę oceny wpływu istniejących inicjatyw przed podjęciem decyzji odnośnie przyszłych instrumentów. Mówiono też o konieczności stworzenia instrumentów opartych na dowodach naukowych i zagrożeniach, zebrania porównywalnych danych, stworzenia wspólnej definicji “oporności” oraz rozróżnienia między istniejącymi środkami przeciwdrobnoustrojowymi a nowymi środkami przeciwdrobnoustrojowymi przy ich autoryzacji. Podkreślono również, że wszelka działalność UE wobec AMR powinna wziąć pod uwagę sytuację globalną.
   7. Sekretariat Copa-Cogeca przeprowadził wewnętrzną ankietę w celu zebrania informacji na temat działań na poziomie państw członkowskich. Wyniki ukazały, że państwa członkowskie podjęły wiele inicjatyw związanych z opornością przeciwdrobnoustrojową:
      1. Zawiadomienie o zastosowaniu antybiotyku przesyłane do centralnej bazy danych;
      2. Obowiązkowy plan zdrowia stada;
      3. Krajowe cele dotyczące ograniczenia stosowania antybiotyków na poziomie gospodarstwa;
      4. Ograniczenie stosowania antybiotyków krytycznych, takich jak fluorochinolyny i cefalosporyny;
      5. Szkolenia dla rolników i weterynarzy;
      6. Wprowadzenie kodeksu praktyk w sprawie odpowiedzialnego stosowania leków weterynaryjnych w gospodarstwie;
      7. Surowsze kontrole weterynaryjne;
      8. Kampanie zwiększające świadomość;
      9. Surowsza polityka dotycząca sprzedaży leków weterynaryjnych;
   8. Działalność Komitetów Copa-Cogeca w zakresie oporności przeciwdrobnoustrojowej koncentruje się głównie na:
      1. Podkreślaniu jak ważne jest odpowiedzialne podejście do oporności przeciwdrobnoustrojowej zarówno na poziomie gospodarstwa jak i na całej długości łańcucha żywnościowego. Europejska Platforma na rzecz Odpowiedzialnego Stosowania Leków u Zwierząt (EPRUMA) stanowi dobre podstawy takiej działalności. Jednakże trudno jest ocenić skutki podjętych wysiłków. Brakuje konkretnych statystyk obejmujących liczbę rolników, którzy biorą udział w tym programie lub podobnych na poziomie państw członkowskich, a postępy są trudne do zmierzenia.
      2. Podkreślaniu potrzeby zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności wśród odpowiednich stron zainteresowanych w temacie stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych. Dla rolników oznacza to trzymanie się recept weterynaryjnych; zapisywanie stosowanych leków; rozważenie profilaktyki nie-medycznej.
      3. Nawoływaniu o zwiększenie badań w celu stworzenia nowych środków przeciwdrobnoustrojowych i alternatywnych metod leczenia zwierząt.
      4. Apelach o więcej badań nad rolą antybiotyków stosowanych w hodowli oraz ich możliwego związku z opornością przeciwdrobnoustrojową u ludzi.
      5. Lepszym monitoringu stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych i programach obserwujących oporność przeciwdrobnoustrojową na poziomie państw członkowskich.
   9. Możliwe przyszłe działania Komitetów Copa-Cogeca powinny się skupić na:
      1. Przeprowadzeniu ogólnej oceny mającej na celu identyfikację aktualnego profilaktycznego stosowania antybiotyków w UE, w celu stworzenia mapy drogowej wycofania profilaktycznego wykorzystania leków w UE.
      2. Analizie praktyk w państwach członkowskich związanych z przepisywaniem antybiotyków. Opierając się an powyższym, należy stworzyć mapę drogową, aby: 1) antybiotyki nie mogły być stosowane bez recepty od weterynarza oraz 2) sprzedaż antybiotyków była oddzielona od porad weterynaryjnych.
      3. Ograniczeniu stosowania antybiotyków krytycznych (fluorochinolynów i cefalosporynów) do jedynie dobrze zdefiniowanych okoliczności.
      4. Promowaniu wśród członków Copa-Cogeca tworzenia skutecznych planów zdrowia stada w celu zapewnienia lepszego zarządzania stadem oraz lepszego monitoringu stosowania leków. Plan zdrowia zwierząt powinien koncentrować się na poprawie zdrowia zwierząt i powinien być stosowany wraz z planem leczenia.
      5. Zwiększaniu świadomości w sektorze produkcji surowców rolnych na temat kwestii związanych z opornością przeciwdrobnoustrojową.
      6. Zbieraniu przykładów najlepszych praktyk we wszystkich sektorach UE.

Bruksela, 4 października 2011